“ผู้เขียนเคยให้ความเห็นไว้ว่า การลงทุนสร้างเยาวชนที่มีคุณภาพ หนึ่งคนจะส่งผลเกิดเป็นผลลัพธ์ยาวนานตลอดชีวิต ในบทความนี้จะขออธิบายถึง การลงทุนกับเยาวชน ที่นับว่าเป็นยุทธศาสตร์ของประเทศ ด้วยการ ปฏิรูปบ้านสามหลัง
จากข้อมูลการประเมินสุขภาพจิตตนเอง (Mental Health Check) ของกรมสุขภาพจิต ปี พ.ศ. 2566 พบ เยาวชนร้อยละ 18.0 มีความเครียดสูง เสี่ยงตกอยู่ในภาวะซึมเศร้าร้อยละ 26.0 และเสี่ยงที่จะฆ่าตัวตายร้อยละ 12.5 และผลการประเมิน 3 เดือนแรกของปี พ.ศ. 2567 พบ เยาวชนร้อยละ 26.8 และ 18.3 กำลังอยู่ในภาวะหมดไฟในการเรียนรู้และมีความเครียดสูงตามลำดับ
ขณะที่ข้อมูลจากกรมสนับสนุนบริการสุขภาพ ปี พ.ศ. 2566 พบ เด็กและเยาวชนไทยเคยถูกกลั่นแกล้งร้อยละ 44.33 และส่วนใหญ่เกิดขึ้นภายในโรงเรียนมากถึงร้อยละ 86.9 ส่งผลกระทบต่อสภาพจิตใจ เช่น เกิดความเครียด ความรู้สึกอับอาย และมีความมั่นใจในตนเองต่ำลง เป็นต้น (สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ, 2567)
สถานการณ์ที่เกิดขึ้นเป็นเพียงภูเขาน้ำแข็งที่โผล่พ้นน้ำ ยังมีภูเขาน้ำแข็งก้อนมหึมาที่อยู่ใต้น้ำ ที่เป็นปัญหาของเยาวชนไทย เช่น การกำพร้า การอบรมสั่งสอน และการเป็นแบบอย่างที่ดี สังคมทำผิดต่อเยาวชนด้วยการไม่อบรมสั่งสอนเยาวชน ปล่อยปละละเลย ไม่ทำหน้าที่ของตนเอง เป็นต้น
โดยเฉพาะอย่างยิ่ง โมเดลบ้านสามหลัง ตามความคิดของผม ประกอบด้วย บ้านหลังที่หนึ่ง มีครอบครัว มีพ่อแม่เป็นไอดอล, บ้านหลังที่สอง มีโรงเรียนและที่ทำงาน มีครูหรืออาจารย์และผู้บังคับบัญชาหรือหัวหน้างานเป็นไอดอล และบ้านหลังที่สาม ที่อาศัยสังคม โดยมีผู้นำอุดมการณ์ทางกายภาพและผู้นำอุดมการณ์ทางจิตภาพเป็นไอดอล (เกรียงศักดิ์ เจริญวงศ์ศักดิ์, 2560) การเป็นแบบอย่างสำคัญมาก เพราะมนุษย์ต้องการแบบอย่างที่ดีเดินตาม
การลงทุนกับเยาวชนเป็นการลงทุนที่คุ้มค่าสูงสุด
เยาวชนควรได้รับการเปลี่ยนพฤติกรรมความคิดก่อนเปลี่ยนพฤติกรรมชีวิต ผมนำเสนอความคิดมานานเกี่ยวกับลักษณะของเยาวชนที่เรียกว่า โมเดล เฒ่าเยาวชน และ โมเดล ทารกเยาวชน เยาวชนมีทั้งจุดแข็งและจุดอ่อน มีศักยภาพสร้างความดีงามให้แก่สังคม
โมเดล เฒ่าเยาวชน จุดแข็งของเยาวชน ได้แก่ จริงใจ เห็นอกเห็นใจ รักความสนุกสนาน มองโลกแง่ดี ยืดหยุ่นหรือปรับตัวเก่ง คิดสร้างสรรค์นอกกรอบ มีจินตนาการ เชื่อวางใจ ความอยากรู้ กระตือรือร้น กล้าลอง ไม่ยึดติดทำอะไรง่ายๆ ไม่ซับซ้อน เป็นตัวของตัวเอง ชอบความท้าทาย ร่าเริง สดใส มีพลัง รักเพื่อน เปิดใจรับสิ่งใหม่ๆ เรียนรู้เร็ว
โมเดล ทารกเยาวชน จุดอ่อนของเยาวชน ได้แก่ เอาแต่ใจตัวเอง เรียกร้องความสนใจ ขาดการจดจ่อ ถูกจูงใจง่าย ใช้เหตุผลไม่มาก ใช้อารมณ์เป็นหลัก อารมณ์แปรปรวน ยื่นคำขาด ขาดการยับยั้งชั่งใจ มีพฤติกรรมอยากลองหรือเสี่ยง ต้องการการยอมรับสูง
อดทนน้อย มีนิสัยต่อต้าน วิตกกังวลเรื่องรูปร่างหน้าตา กลัวการเป็นผู้ใหญ่ที่ต้องรับผิดชอบมากขึ้น ติดเพื่อน ใช้จ่ายอย่างไม่เห็นคุณค่าของเงินเท่าที่ควร บางครั้งชอบอยู่คนเดียวหรือแยกตัว ชอบเช็คเรตติ้ง (จากเพศตรงข้าม บริหารเสน่ห์) ชอบอวด ชอบโชว์
ในความคิดของผม เยาวชนเป็นกลุ่มบุคคลสำคัญ การลงทุนกับเยาวชนเป็นการลงทุนที่คุ้มค่าสูงสุด เพราะส่งผลลัพธ์ยั่งยืน ยาวนาน ก้าวข้ามกาละและเทศะ เป็นการ ยิงปืนนัดเดียว ได้นกทุกฝูง (Minformax) หรือ ทำน้อยสุด ได้มากสุด
การบรรยายหัวข้อต่างๆ เกี่ยวกับเยาวชนกับการสร้างชาติ ผมเน้นย้ำเสมอว่า การลงทุนกับเยาวชนเป็นความชาญฉลาดทางยุทธศาสตร์ หากต้องตัดสินใจเลือกทำเพียงสิ่งเดียวให้การสร้างชาติเกิดผลลัพธ์ยั่งยืน
ควรเลือกลงทุนกับเยาวชน เพราะเยาวชนเป็นกลุ่มบุคคลที่มีศักยภาพอย่างมาก การสร้างเยาวชนเป็นการเล็งผลลัพธ์ระยะยาว เป็นการเอาชนะกาละและเทศะอย่างแท้จริง
ปฏิรูปบ้านสามหลังร่วมสร้างเยาวชน
บ้านสามหลังตามความคิดของผมมีความสำคัญอย่างมากต่อการบ่มเพาะหล่อหลอมสร้างเยาวชนให้เป็นคนคุณภาพ เยาวชนมีศักยภาพทำสิ่งดีให้กับสังคม หากได้รับการบ่มเพาะหล่อหลอมอย่างถูกต้องและด้วยความรักและความเอาใจใส่ตลอดทางตั้งแต่เป็นเด็ก
บ้านหลังที่หนึ่ง: ครอบครัว มีพ่อแม่เป็นไอดอล ครอบครัวเป็นหน่วยเล็กสุดของสังคม แต่มีความใกล้ชิดกับเด็กและเยาวชนมากที่สุด พ่อแม่ควรให้ความสำคัญกับการอบรมสั่งสอนและการเป็นแบบอย่างที่ดี ใช้ทุกบริบทวางรากฐานลักษณะชีวิตที่ดีงามให้กับเด็ก เช่น การพัฒนาคุณธรรมความดีงามต่างๆ เป็นต้น เตรียมเด็กให้พร้อมสำหรับการพัฒนาในระดับต่อไป
บ้านหลังที่สอง: โรงเรียนและที่ทำงาน มีครูหรืออาจารย์และผู้บังคับบัญชาหรือหัวหน้างานเป็นไอดอล การสร้างเด็กที่มีคุณภาพตั้งแต่ในครอบครัวจะทำให้ได้เยาวชนที่มีคุณภาพเป็นปัจจัยนำเข้า (input) เข้าสู่โรงเรียนและมหาวิทยาลัยและเข้าสู่บริบทการทำงานในที่สุด
โดยโรงเรียนและที่ทำงานควรให้ความสำคัญกับการเสริมสร้างเยาวชนในด้านต่างๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งทางด้านความรู้และทักษะเหมาะสมตามวัย เช่น ทักษะการประกอบอาชีพทักษะการเรียนรู้ เป็นต้น
บ้านหลังที่สาม: สังคม มีผู้นำอุดมการณ์ทางกายภาพและผู้นำอุดมการณ์ทางจิตภาพเป็นไอดอล เยาวชนมีพลังทำสิ่งดี ระหว่างทางสังคมควรมีพื้นที่หลากหลายในการพัฒนาเยาวชนและให้เยาวชนเข้ามามีส่วนร่วมสร้างสรรค์สิ่งดีให้กับสังคม เช่น ปัจจุบันสถาบันการสร้างชาติได้ส่งเสริมให้มีชมรม เยาวชน สร้างชาติเกิดขึ้นทั่วประเทศ สร้างเยาวชนคนรุ่นใหม่ให้เป็นกำลังสำคัญของการสร้างชาติในปัจจุบันและอนาคต เป็นต้น
เยาวชนมีพลังสามารถทำสิ่งต่างๆ ได้มากมาย หากได้รับโอกาส การอบรมสั่งสอน และการชี้ทิศนำทางไปในทางที่ถูกที่ควร ผมจึงอยากเชิญชวนทุกท่านมาทุ่มเทกำลังและทรัพยากรร่วมสร้าง เยาวชน ให้เป็นคนคุณภาพของสังคมด้วยกัน
อ่านบทความทั้งหมดของ ดร.เกรียงศักดิ์ เจริญวงศ์ศักดิ์
Featured Image: tirachardz
